Het ontstaan
Wie had dat ooit gedacht?
Een klein maar karakteristiek kerkje zonder toren in het kleine terpdorpje Wetsens, ergens vlakbij Dokkum, staat in mei 2018 in de spotlights in het kader van Leeuwarden, Culturele hoofdstad van Europa.
Enige tijd geleden is het kerkje van Wetsens ondergebracht bij de ‘Stichting Alde Fryske Tsjerken’. Bij de overdracht werd gesproken over een uniek project: ‘Under de Toer’ in het kader van Leeuwarden als culturele hoofdstad van Europa. Voor dit project zijn dorpen en steden in Friesland geselecteerd met een bijzonder ‘verhaal onder de toren’, die een aanleiding zijn voor een cultureel spektakel. En Wetsens, met de Sint Vituskerk, blijkt ook een bijzonder verhaal ‘onder de toren’ te hebben, als bron voor zo’n cultureel spektakel.Componist en toonkunstenaar Anne E. de Bruijn heeft het gewaagd een project in te dienen bij de commissie van ‘Under de Toer’. Een in totaal kleine 100 projecten werden gewogen en aan een strenge selectie onderworpen; er was slechts plaats voor 30. Na maanden van spanning kwam de verlossende brief met het positieve bericht: de Sint Vitus Passie in Wetsens was een feit en ook nog eens het enige ‘Under de toer’-project in Noordoost Friesland!
De toren stort in…Wat is dan dat bijzondere, maar ook tot de verbeelding sprekende en wonderlijke verhaal? Het speelt zich af in de 19 eeuw, waar op een zondagochtend in 1842 een predikant op de preekstoel staat in de Sint Vituskerk te Wetsens.
De preek gaat over Simson, richter van het volk Israël, ongeveer 1000 jaar voor Christus. Van zijn kracht (haren) en zicht ontdaan staat Simson in de Tempel van Dagon, de God van de Filistijnen. Zijn handen tasten naar de pilaren, God biddend om kracht trekt hij in een uiterste krachtinspanning de pilaren om. De Tempel stort in en alle Filistijnen komen om. En precies op dat moment, tijdens die preek, stort zonder aantoonbare reden ook de toren van Wetsens, onder luid geraas, in…
Toeval?
Sint VitusOp basis van dit wonderlijke verhaal ‘onder de toren’ van de Vituskerk in Wetsens is de Sint Vitus Passie ontstaan. Natuurlijk gaat het over dat moment en over die preek over Simson, maar ook over Sint Vitus, de naamgever van de kerk. De jonge Vitus leefde ongeveer 300 jaar na Christus en werd geboren in Mazara del Vallo op Sicilië (Italië). Hij was de zoon van een Romeins veldheer, maar werd voor zijn opvoeding bij een pleeggezin ondergebracht en, zonder medeweten van zijn vader, christelijk opgevoed door zijn pleegouders Crescentia en Modestus. Vitus bleef standvastig volharden in zijn christelijk geloof, ondanks ernstige folteringen en dwang zijn geloof te werpen door de Romeinse keizer en zijn vader. Als overtuigd christen genas en hielp Vitus mensen die leden aan ziektes van de geest. Vitus doorstaat een aardbeving, de kookpot met kokende olie, de leeuwenkuil en ophanging aan de galg. Hij sterft op 12 jarige leeftijd na alle beproevingen te hebben doorstaan van uitputting, samen met zijn opvoeders die hem trouw zijn gebleven. Tot op heden is Sint Vitus een troost, hoop en voorbeeld voor velen in moeilijke tijden.
Pelgrimstocht
Een lint van Vituskerken loopt door Europa. In de geboorteplaats Mazara del Vallo staan twee aan Vitus gewijde kerken. San Vito in urbe (stad) en San Vito a mare (zee). Anne de Bruijn is samen met Joanneke Romkema (partner en producent) op pelgrimstocht naar Sicilië gegaan deze zomer. Delen van de route vanaf Wetsens is gefietst. Allereerst de Nederlandse plaatsen: Winschoten (waar Vitus in het gemeente wapen voorkomt), Stiens, Wijns en natuurlijk de plek in Leeuwarden, waar naast de Oldehove eens een Vituskerk stond en nu het bisdom als nieuwe naam Sint Vitus zal dragen. Teveel om op te noemen, maar opvallend dat ook in het Gooi veel Vituskerken staan, tot over de grens met Duitsland, zoals in Hoch Elten. Er zijn contacten gelegd en verhalen uitgewisseld. In de kerk te Hilversum liggen ook relikwieën van Vitus, oorspronkelijk uit de Vituskerk te Bussum (nu wooncomplex). Op Sicilië bleek dat er van 23 tot 27 augustus een ‘Festino Di San Vito’ plaats zou vinden. Het spreekt voor zich dat deze samenloop van omstandigheden heel bijzonder was om mee te maken. Anne en Joanneke waren onderdeel van het feest, de processie en de vieringen rondom Vitus. De contacten zijn ook daar gelegd. Eén en ander gaat resulteren in een uitwisseling.
De Sint Vitus Passie is een muzikaal drieluik geworden met diverse scenes:
· Dagon, de tempel 1000 v. Chr.
· Sicilië, 300 n. Chr.
· Wetsens, St. Vituskerk 1842 en 2018
Een muzikaal liturgisch drama, met vocale solisten (Vitus, Crescentia, Modestus, Simson en de predikster), koren (kleinkoor en publiekskoor) en diverse instrumenten: harp, piano en orgel, euphonium, dwarsfluit, viool en slagwerk.
